Η φράση «Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα» του Νίκου Καζαντζάκη, αποτελεί μια από τις πιο δυνατές και διαχρονικές εκφράσεις της ελληνικής λογοτεχνίας, γεμάτη από βάθος και συμβολισμούς που αποτυπώνουν την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Κάθε λέξη εδώ είναι φορέας μιας ανάγκης και μιας επιθυμίας που υπερβαίνει το απλό, το υλικό και αγγίζει το πνευματικό και το συναισθηματικό.
Το «ψωμί» είναι το σύμβολο της επιβίωσης, της βασικής ανάγκης που ενώνει τον άνθρωπο με τη γη και τη ζωή. Είναι η τροφή που δίνει σάρκα και υπόσταση, που καλλιεργεί την ελπίδα για την επόμενη ημέρα, για την επιμονή να προχωρήσουμε παρά τις δυσκολίες.
Το «κρασί» από την άλλη, συνδέεται με την απόλαυση και τη χαρά της ζωής. Είναι το σύμβολο της νιότης, της γιορτής, αλλά και της απελευθέρωσης από τις πιέσεις του καθημερινού κόσμου. Το «κρασί» μας καλεί να αποδεχτούμε την ομορφιά του κόσμου, να γιορτάσουμε την ύπαρξή μας, αλλά και να αναγνωρίσουμε τις αδυναμίες μας.
Η «φωτιά», έννοια ισχυρή και πολυδιάστατη, είναι ο καταλύτης της αλλαγής, της δημιουργίας αλλά και της καταστροφής. Είναι εκείνη η εσωτερική φλόγα που κινεί τον άνθρωπο να παλέψει, να δημιουργήσει, να καταστρέψει και να ξαναδημιουργήσει. Η φωτιά αντιπροσωπεύει την πάλη του ανθρώπου για το αληθινό, το άγιο, αλλά και την καταστροφή που πολλές φορές προκύπτει από την υπερβολική φιλοδοξία ή τη μηχανική πρόοδο.
Η «γυναίκα» κλείνει αυτή την τετράδα ως σύμβολο του απέραντου, του μυστηριώδους, της δύναμης και της τρυφερότητας. Η γυναίκα είναι η ίδια η ζωή, η πηγή της αγάπης και της δημιουργίας, αλλά και η έκφραση των μεγαλύτερων συγκρούσεων του ανθρώπινου ψυχισμού. Είναι αυτή που ενσαρκώνει την αιώνια σύγκρουση και αρμονία του ανθρώπινου κόσμου.
Το έργο του Καζαντζάκη εδώ αναδεικνύει την ένταση αυτών των τεσσάρων στοιχείων, καθένα από τα οποία είναι ουσιαστικό για τη συνέχιση της ανθρώπινης πορείας. Το ψωμί δεν αρκεί χωρίς το κρασί, η φωτιά δεν έχει νόημα χωρίς τη γυναίκα. Κι αυτό είναι το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης: η ανάγκη για σύνθεση, η αναγκαιότητα της ισορροπίας μεταξύ των υλικών και πνευματικών κόσμων, της αναζήτησης και της απελευθέρωσης.
Η φράση αυτή, εκτός από τη φιλοσοφική της διάσταση, λειτουργεί και ως ένα κάλεσμα για πλήρη συμμετοχή στη ζωή. Ο Καζαντζάκης δεν μας προτρέπει μόνο να υπάρχουμε αλλά να νιώθουμε και να δημιουργούμε, να κατανοούμε τον κόσμο μας όχι ως παθητικοί θεατές, αλλά ως ενεργοί δημιουργοί της προσωπικής μας αλήθειας. Μέσα από τη σύμπραξη αυτών των τεσσάρων στοιχείων, η ζωή μετατρέπεται σε μια αδιάκοπη αναζήτηση, γεμάτη σφοδρές αντιφάσεις, αλλά και με τις πιο βαθιές και αληθινές απολαύσεις που ο άνθρωπος μπορεί να βιώσει.
